“Τον καρκίνο τον ξεπέρασα… το λεμφοίδημα όχι!”: ανέφερε μίας ασθενής εδώ και αρκετά χρόνια.
Ο καρκίνος έχει εξελιχθεί τις τελευταίες δεκαετίες σε μία μάστιγα για τον Δυτικό κόσμο. Όλοι μας γνωρίζουμε κάποιον που έχει περάσει καρκίνο ή έχουμε χάσει από αυτόν κάποιον δικό μας άνθρωπο. Οι παράγοντες που τον προκαλούν; Πολλοί… Κακή διατροφή, έλλειψη κίνησης και δραστηριότητας στη ζωή, συστηματική έκθεση σε ακτινοβολία (κινητά, ηλεκτρονικές συσκευές κλπ), μόλυνση του περιβάλλοντος και φυσικά πολύ άγχος!!!
Η θεραπεία ή σωστότερα η διαχείριση του καρκίνου, επίπονη και προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη ταλαιπωρία και στρες. Επέμβαση, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, μεμονωμένα ή με οποιονδήποτε συνδυασμό ταλαιπωρούν τους ασθενείς για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι επιπτώσεις αρκετές: Ουλές-ενθύμια από το χειρουργείο, καψίματα ενίοτε από την ακτινοβολία, απώλεια τριχών από τις χημειοθεραπείες.
Όμως, όποιες και αν είναι οι επιπλοκές, υπάρχει πάντα ένα τέλος… Συνήθως αίσιο, αφού η εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης έχει αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά επιβίωσης με τις λιγότερες δυνατές επιπλοκές. Όσο και δύσκολη να είναι μία μάχη είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι θα έχει ένα τέλος. Αυτό μας δίνει κουράγιο, λέμε “πού θα πάει… θα τελειώσει…”
Δυστυχώς βέβαια, καμία μάχη δεν τελειώνει δίχως απώλειες. Ανάλογα με το μέγεθος της επέμβασης, τις ακόλουθες θεραπείες και την πρότερη κατάσταση υγείας του ασθενή θα υπάρξουν ή όχι επιπλοκές.
Μία από τις συχνότερες επιπλοκές του καρκίνου είναι το λεμφοίδημα…
Όταν ένας ασθενής νοσεί από καρκίνο ουσιαστικά πλήττεται το λεμφικό του σύστημα.
Μέρος της διαχείρισης είναι συχνά η αφαίρεση από 2-3 έως αρκετών λεμφαδένων, η ακτινοβόληση των ιστών τοπικά όπου περιλαμβάνονται και τμήματα του λεμφικού συστήματος και χημειοθεραπείες που επηρεάζουν γενικότερα όλο το σώμα.
Η πιθανότητα εμφάνισης λεμφοιδήματος εξαρτάται από:
- Το είδος και την τεχνική της επέμβασης
- Αν έγιναν ακτινοβολίες
- Αν και πόσοι λεμφαδένες αφαιρέθηκαν
- Αν οι λεμφαδένες είναι διηθημένοι
- Την πρότερη κατάσταση του ασθενή
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν έρευνες ή αναφορές που να συνδέουν την εμφάνιση οιδημάτων με την ψυχολογία. Όμως στην κλινική πράξη δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε δει να εμφανίζονται στο σώμα οιδήματα (ως αποτέλεσμα δυσλειτουργίας του λεμφικού συστήματος;) χωρίς όμως κάποια σοβαρή παθολογία που θα τα εξηγούσε.
Τα ποσοστά εμφάνισης του λεμφοιδήματος ποικίλουν ανάλογα με τους παραπάνω παράγοντες.
Σε κάθε περίπτωση όμως η εμφάνιση του λεμφοιδήματος είναι μη αναστρέψιμη.
- Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής θα έχει να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα για όλη του τη ζωή. Αυτό θα έχει ενίοτε μικρές ή μεγάλες λειτουργικές επιπτώσεις που θα επηρεάσουν την καθημερινότητα του ατόμου. Ναι μεν το λεμφοίδημα δεν πονάει αλλά το άκρο μπορεί να γίνει βαρύ, δύσκαμπτο και να αποτελέσει παράγοντα που θα συμβάλλει αρνητικά στην ανάπτυξη μυοσκελετικών προβλημάτων.
- Όμως υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας που έχει να κάνει με το αισθητικό κομμάτι. Το λεμφοίδημα φαίνεται. Και όχι μόνο φαίνεται αλλά επηρεάζει και την ενδυμασία. Σε αρκετές περιπτώσεις, άκρα με προχωρημένο λεμφοίδημα δεν χωράνε στο μανίκι ή στο παντελόνι με αποτέλεσμα να εμποδίζουν τη χρήση αγαπημένων ρούχων.
- Το λεμφοίδημα λοιπόν μπορεί να έχει όλες αυτές τις κλασσικές ψυχολογικές επιπτώσεις σε ένα άτομο όπως και κάθε χρόνιο νόσημα ή πάθηση.
Αυτό καθιστά εξαιρετικά σημαντική την προσέγγιση στον άνθρωπο!!!
Στον χώρο της υγείας αναφερόμαστε συχνά στην αντιμετώπιση παθήσεων και ασθενειών αλλά σχετικά σπάνια στην ποιότητα ζωής του ίδιου του ατόμου.
Πολλές θεραπευτικές παρεμβάσεις θεραπεύουν το πρόβλημα… αλλά βελτιώνουν τελικά τη ζωή του “ασθενή”; Αντιπροσωπευτικό δείγμα της φιλοσοφίας αυτής είναι η κλασσική φράση: “… η εγχείρηση πέτυχε… ο ασθενής απεβίωσε!”
Πλέον υπάρχουν προσεγγίσεις που αντιμετωπίζουν τον καρκίνο ως αυτοάνοσο πρόβλημα. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει πάντα εξωγενής αιτία αλλά είναι το ίδιο το σώμα που «δημιουργεί» τον καρκίνο. Γι’ αυτό και πάρα πολύ συχνά στους πάσχοντες από καρκίνο ανακαλύπτουμε τεράστια ψυχολογικά φορτία στο παρελθόν τους, που πιθανόν σε κάποιο σημείο τους “πλάκωσαν”!
Υπάρχει κίνδυνος, συνεπώς, το λεμφοίδημα να αποτελέσει άλλο ένα “φορτίο” για τον υγιή πλέον άνθρωπο.
Όταν δίνεται μία “μάχη για τη ζωή” σχεδόν πάντα θα υπάρχουν “απώλειες”… όμως, είναι σημαντικό με έγκαιρη και έγκυρη παρέμβαση να τις περιορίσουμε και να διαχειριστούμε τις επιπλοκές το συντομότερο δυνατό.
Δεν πρέπει να περιμένουμε να εμφανιστεί και να εγκατασταθεί το λεμφοίδημα για να αποφασίσουμε να κάνουμε κάτι γι αυτό. Η ενημέρωση, η καθοδήγηση και αν είναι απαραίτητο η θεραπεία από έναν εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή ακόμα και πριν από την επέμβαση ή τα άλλα μέτρα διαχείρισης είναι απαραίτητη… και φυσικά η διαχείριση του ασθενή από την διεπιστημονική ομάδα είναι η πλέον σύγχρονη προσέγγιση στον τομέα αυτό!
… γιατί η πρόληψη… είναι η καλύτερη θεραπεία!
Τριανταφύλλου Ευριπίδης
Φυσικοθεραπευτής MSc, MLD Instructor
