Η ογκολογική διαχείριση αποτελεί μία από τις πιο γνωστές αιτίες για την πυροδότηση του λεμφοιδήματος.
Εκτός από την επέμβαση για τον λεμφαδενικό καθαρισμό, η επόμενη πιο τραυματική για το λεμφικό σύστημα παρέμβαση είναι η ακτινοθεραπεία.
Η εφαρμογή ή όχι ακτινοθεραπείας, ο αριθμός των ακτινοθεραπειών καθώς και η έντασή τους είναι κάτι που καθορίζεται από τον εξειδικευμένο ιατρό με βάση τα ευρήματα της κακοήθειας.
Σκοπός της θεραπεία αυτής είναι να στοχεύσει τα καρκινικά κύτταρα στην περιοχή του όγκου και γύρω από αυτή καθώς και στους τοπικούς, υπεύθυνους για τον όγκο, λεμφαδένες.
Η ακτινοθεραπεία δρα αθροιστικά και θα έχει αυξανόμενη επίδραση στους ιστούς καθώς αυξάνεται ο αριθμός των παρεμβάσεων.
Οι παρενέργειες από την ακτινοθεραπεία εξαρτώνται από τους παρακάτω παράγοντες:
- Αριθμός θεραπειών
Όσο περισσότερες εφαρμογές τόσο μεγαλύτερες οι επιπτώσεις στους ιστούς
- Ένταση θεραπειών
Η ένταση των συνεδριών έχει επίσης ανάλογη σχέση με τις παρενέργειες
- Ποιότητα και βαθμός συντήρησης συσκευής ακτινοθεραπείας
Η ποιότητα της συσκευής, η δυνατότητά της για εντοπισμένη εφαρμογή καθώς και η συστηματική της συντήρηση έχουν αποδειχθεί κλινικά ότι θα καθορίσουν τον βαθμό των παρενεργειών
- Περιοχή που θα ακτινοβοληθεί
Κάποιες περιοχές του ανθρώπινου σώματος, όπως τα γεννητικά όργανα, ο πρωκτός, ο τράχηλος, είναι πιο ευαίσθητες σε σχέση με άλλες
- Ευαισθησία δέρματος του ασθενή
Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικό δέρμα, χρώμα και κατά συνέπεια ποσότητα μελανίνης και ευαισθησία. Ασθενείς με μεγάλη ευαισθησία στον ήλιο θα έχουν κατά αναλογία μεγαλύτερη ευαισθησία κατά την εφαρμογή της ακτινοθεραπείας.
Κλινικά έχει παρατηρηθεί αρκετές φορές να πυροδοτηθεί η εμφάνιση του λεμφοιδήματος κατά τη διάρκεια των ακτινοθεραπειών. Πάντα βέβαια η εφαρμογή ακτινοθεραπειών θα επιδεινώσει ένα προϋπάρχον λεμφοίδημα.
Παράλληλα, η ακτινοθεραπεία μπορεί να δημιουργήσει και ένα μικρό οίδημα ως αντίδραση του σώματος στην παρατεταμένη ακτινοβόληση.
Για τους παραπάνω λόγους είναι σημαντικό να διαχειριστούμε έγκαιρα τον ασθενή που εφαρμόζει ακτινοθεραπείες για να αποφύγουμε ή να καθυστερήσουμε την εμφάνιση λεμφοιδήματος.
Θεραπευτική προσέγγιση
Επιτρέπεται η θεραπευτική παρέμβαση κατά την ακτινοθεραπεία;
Η ακτινοθεραπεία είναι μία ιδιαίτερη φάση κατά τη θεραπεία του καρκίνου και απαιτεί εξειδίκευση για όποιον παρέμβει παράλληλα.
Καταρχήν πρέπει ο θεραπευτής να αποφύγει την επαφή με την ακτινοβολημένη περιοχή γιατί αυτό θα απομακρύνει την λιπαρότητα του δέρματος και υπάρχει πιθανότητα να αυξήσει τον τοπικό ερεθισμό. Το δέρμα που ακτινοβολείται χρειάζεται περιποίηση με ειδικά προϊόντα κατόπιν καθοδήγησης του υπεύθυνου ιατρού.
Η ιδανική θεραπευτική παρέμβαση είναι η εφαρμογή λεμφικής παροχέτευσης με τα χέρια (MLD). Η μέθοδος αυτή έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει αντίδραση του λεμφικού συστήματος στην περιοχή που ακτινοβολείται χωρίς να χρειάζεται ο θεραπευτής να την ακουμπήσει. Με ειδικές τεχνικές ο θεραπευτής ενεργοποιεί το λεμφικό σύστημα στις υγιείς περιοχές και παροχετεύει το οίδημα περιμετρικά της ακτινοβολημένης περιοχής.
Με τον τρόπο αυτό έχουμε σημαντικό αποτέλεσμα και αποσυμφόρηση χωρίς καμία παρενέργεια.
Οι θεραπείες μπορούν να εφαρμοστούν 1-2 φορές την εβδομάδα κατά τη διάρκεια των ακτινοθεραπειών και τουλάχιστον από την 3η εβδομάδα μέχρι το τέλος.
Εκτός από την αποσυμφόρηση του οιδήματος, η Λεμφική Παροχέτευση με τα Χέρια μπορεί να ενισχύσει την αναγέννηση του λεμφικού συστήματος μετά τον «τραυματισμό» λόγω της ακτινοβολίας.
Ταυτόχρονα μία πολύ σημαντική δράση είναι η μείωση του τοπικού οιδήματος ώστε να μπορεί το δέρμα να ανταπεξέλθει καλύτερα μέχρι το τέλος των θεραπειών.
Δεν είναι απαραίτητο να περιμένουμε τα συμπτώματα για να ξεκινήσουμε μία θεραπευτική παρέμβαση γιατί η πρόληψη αποτελεί τελικά την καλύτερη θεραπεία!
Τριανταφύλλου Ευριπίδης
Φυσικοθεραπευτής MSc, MLD Instructor
