Ο τραυματισμός του κεφαλιού ή οι τραυματικές βλάβες του εγκεφάλου είναι όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν έναν φυσικό τραυματισμό στον εγκέφαλο από εξωτερική μηχανική δύναμη, όπου έχει σαν αποτέλεσμα την έλλειψη συνείδησης, μετατραυματική αμνησία και νευρολογικές βλάβες. Η κρανιοεγκεφαλική κάκωση είναι κυρίως επακόλουθο από αυτοκινητιστικό ατύχημα, βιομηχανικού ή αθλητικού ατυχήματος.
Μετά από μια περίοδο απώλειας των αισθήσεων, η πλειονότητα των ατόμων μένουν με έναν συνδυασμό φυσικών και γνωστικών βλαβών, οι οποίες ποικίλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης, τη φύση της εγκεφαλικής κάκωσης και των ιατρικών επιπλοκών.
Η διατήρηση της ζωής και η πρόληψη δευτερογενών βλαβών στον εγκέφαλο είναι η πρώτη προτεραιότητα των επαγγελματιών υγείας. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη κλινική εικόνα μετά από μια κρανιοεγκεφαλική κάκωση. Η παρατήρηση της προόδου της κλινικής εικόνας είναι πολύ ουσιαστική για την έκβαση της αποκατάστασης. Αν χειροτερεύει το επίπεδο συνείδησης ενός ασθενή, απαιτείται άμεση διερεύνηση για τυχόν εμφάνιση αιματώματος.
Τι ακριβώς περιλαμβάνει η αποκατάσταση των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων; Η κάκωση του εγκεφάλου μπορεί να επηρεάσει όλες τις λειτουργίες: γνωστικές, συμπεριφορικές, αισθητικοκινητικές, επικοινωνίας, αντίληψης. Γι’ αυτό και υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις θεραπείας που στοχεύουν στην αποκατάσταση των διαφόρων βλαβών ξεχωριστά. Μια κλασική ακολουθία αποκατάστασης περιλαμβάνει φυσικοθεραπεία, λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, ψυχολογική υποστήριξη, νευροσυμπεριφορική θεραπεία, κτλ.
Πολλοί ασθενείς μετά το επεισόδιο αγνοούν τις αλλαγές που έχουν συμβεί στον εγκέφαλο, και πως αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν την καθημερινότητά τους. Ο ασθενής μπορεί να μην καταλάβει τι έχει συμβεί. Μέσω της εκπαίδευσης και της συμβουλευτικής, ο νευροψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει το άτομο και την οικογένειά του.
Όταν περάσει το οξύ στάδιο, ο θεραπευτής θα πρέπει να αξιολογήσει λεπτομερώς και σε βάθος τα προβλήματα που έχουν προκύψει μετά τον τραυματισμό. Τα πεδία επικέντρωσης και αξιολόγησης είναι η ποιότητα της κίνησης, ο συντονισμός της κίνησης, η αισθητικότητα, η ισορροπία και η στάση σε διάφορες θέσεις, η δύναμη, η αντοχή, η ύπαρξη πόνου. Επίσης, ο θεραπευτής μέσω της αξιολόγησης μπορεί να αντιληφθεί αν υπάρχουν γνωστικά, αντιληπτικά και ψυχολογικά ελλείμματα.
Τι θεραπεία μπορεί να ακολουθήσει το άτομο μετά τη νοσηλεία; Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις ποικίλουν ανάλογα με τους στόχους που θέτει το άτομο την εκάστοτε χρονική στιγμή. Για κάποιους είναι σημαντικό να αυτοεξυπηρετούνται μόνοι τους, άλλοι επιθυμούν να περπατήσουν όσο πιο γρήγορα γίνεται, η αποκατάσταση των άνω άκρων είναι πολλές φορές πρωταρχικός στόχος, και όλοι αποσκοπούν στην καλύτερη ποιότητα ζωής.
Από την άλλη, ο θεραπευτής αρχικά καθορίζει λειτουργικούς και βραχυπρόθεσμους στόχους κάθε φορά, έτσι ώστε με το πέρασμα του χρόνου να επιτυγχάνονται όλοι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι. Ο θεραπευτής επιθυμεί μέσω της θεραπευτικής του προσέγγισης να βιώσει ο ασθενής ξανά τη φυσιολογική κίνηση χωρίς αντισταθμίσεις. Βοηθάει το άτομο να επιλύνει προβλήματα μέσα στην καθημερινότητά του και του δείχνει τρόπους να κινείται και να εκτελεί δραστηριότητες πιο εύκολα μέσω διευκολύνσεων (θεραπευτικών χειρισμών).
Η παθητική θεραπεία δεν έχει θέση στην αποκατάσταση. Όλες οι παρεμβάσεις είναι ενεργητικές ή υποβοηθούμενες, μα ποτέ παθητικές. Η θεραπεία απαιτεί συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ διευκόλυνσης δραστηριοτήτων και παρέμβαση σε επίπεδο βλαβών. Αυτός ο τρόπος θεραπείας αποσκοπεί στο να είναι το άτομο πιο ενεργητικό έτσι ώστε ανά πάσα στιγμή ο θεραπευτής να μπορεί να αφαιρέσει τα χέρια του. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο θεραπευτής περισσότερο καθοδηγεί παρά παρεμβαίνει με τα χέρια του.
Μαντά Ευαγγελία
Φυσικοθεραπεύτρια PΤ, MT, Bobath (IBITA) instructor
