ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ

Η διαδικασία της φυσικοθεραπευτικής αξιολόγησης σε ενήλικες με νευρολογική βλάβη

PhAssess1

Η λήψη μιας κλινικής απόφασης είναι μια περίπλοκη διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει παράγοντες όπως ο κλινικός συλλογισμός, η κρίση και η επίλυση προβλημάτων. Γι’ αυτό και η αξιολόγηση είναι η πιο σημαντική κλινική διαδικασία που απαιτείται κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής προσέγγισης.

Ο βασικός και κυριότερος στόχος της αξιολόγησης είναι να κατανοήσουμε την κατάσταση του ατόμου. Ο θεραπευτής πρέπει να είναι ενήμερος για τη ζωή του ατόμου, ποια είναι η οικογενειακή του κατάσταση, με τι ασχολείται και συγχρόνως ενδιαφέρεται για την κινητική λειτουργία του ατόμου.

Ο σκοπός της φυσικοθεραπείας είναι η βελτίωση της φυσικής λειτουργίας και των δυνατοτήτων του ατόμου, έτσι ώστε να επιστρέψει ξανά, όσο πιο ενεργά γίνεται στην καθημερινότητά του.

Η αξιολόγηση οδηγεί σε πληροφορίες, οι οποίες επιτρέπουν στον θεραπευτή να διατυπώσει υποθέσεις ως προς το αίτιο και το αιτιατό των προβλημάτων του ατόμου, αξιολογεί ποια συστήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος φαίνονται να έχουν επηρεαστεί ή έχουν μείνει ανέπαφα και μετά χρησιμοποιεί αυτές τις πληροφορίες ως θεμέλιο για τη θεραπευτική παρέμβαση.

Επίσης, η γνώση των επιμέρους στοιχείων της κίνησης, τα οποία είναι σημαντικά για την ισορροπία και την λειτουργία των άκρων, είναι η βάση για την αξιολόγηση και τη θεραπεία. Άρα ο στόχος της αξιολόγησης και της θεραπείας είναι ο καθορισμός των δυνατοτήτων του ατόμου και πώς μπορεί να φτάσει στη βέλτιστη λειτουργία μέσα από τα όρια των διαθέσιμων πόρων.

Ο ρόλος του θεραπευτή είναι να αξιολογεί τι δραστηριότητες είναι ικανός να εκτελέσει ο ασθενής, πως εκτελεί τις κινητικές δραστηριότητες για να επιτύχει τους στόχους του, και γιατί κινείται με αυτόν τον συγκεκριμένο τρόπο. Αυτού του είδους η αξιολόγηση αποτελεί τη βάση για τις περεταίρω θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Η παρατήρηση και η ανάλυση της κίνησης κατά τη διάρκεια μιας δραστηριότητας είναι το πιο σημαντικό εργαλείο της αξιολόγησης, και οδηγεί στον κατάλληλο χειρισμό του ατόμου που ακολουθείται από τον κλινικό συλλογισμό και τη θεραπευτική παρέμβαση.

PhAssess2

Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης, ο θεραπευτής συλλέγει πληροφορίες και ξεκινά τη διαδικασία του κλινικού συλλογισμού για να διαμορφώσει υποθέσεις σχετικά με το γιατί ο ασθενής κινείται με αυτόν τον τρόπο, και σχετικά με το κύριο και πιο σημαντικό πρόβλημα όσον αφορά τη δραστηριότητα και τη λειτουργία. Στη συνέχεια ξεκινά η θεραπευτική παρέμβαση, όπου επαναξιολογούνται συνεχώς τα αποτελέσματα, και οι υποθέσεις επιβεβαιώνονται ή απορρίπτονται ανάλογα με τη βελτίωση ή όχι του κινητικού ελέγχου του ατόμου. Φυσικά καθώς προχωράει η θεραπεία διαμορφώνονται καινούριες υποθέσεις.

Γενικά η αξιολόγηση ακολουθεί την εξής διαδικασία:

  • Λήψη ιστορικού
  • Λειτουργική ανάλυση δραστηριότητας
  • Σωματικές λειτουργίες και δομές
  • Κλινικός συλλογισμός
  • Κλίμακες μέτρησης
  • Επαναξιολόγηση και καταγραφή

Η λήψη ιστορικού στοχεύει στο να γνωρίσει ο θεραπευτής καλύτερα τον ασθενή, σαν ολότητα. Στην ουσία είναι η πρώτη γνωριμία με τον ασθενή και είναι ζωτικής σημασίας να σχηματιστεί μια σχέση που θα στηρίζεται στον σεβασμό και στην εμπιστοσύνη. Ο θεραπευτής ρωτάει και μαθαίνει όχι μόνο για τους κοινωνικούς παράγοντες, την οικογενειακή κατάσταση, το ιατρικό ιστορικό και την παρούσα κατάσταση, αλλά ζητάει να μάθει και για τις ανάγκες, τους στόχους και τις επιθυμίες που έχει το άτομο.

Η λειτουργική ανάλυση της δραστηριότητας στοχεύει στο να διευκρινιστεί το τι μπορεί να κάνει το άτομο, το βαθμό της ανεξαρτησίας του, καθώς και την ικανότητά του να συνεργάζεται και να αλληλεπιδρά.

  • Παρατήρηση της γενικής κατάστασης και της ικανότητας για κίνηση
  • Ικανότητα επικοινωνίας
  • Λειτουργική δραστηριότητα (Ποσότητα, Ποιότητα, Κλινικός συλλογισμός- Τι, Πως, Γιατί)
  • Χρήση βοηθημάτων (μπαστούνι, rolator, νάρθηκες, κτλ.)

Οι σωματικές λειτουργίες και δομές είναι ένα τμήμα της αξιολόγησης που περιέχει παρατήρηση, χειρισμούς και ανάλυση. Σημαντικοί παράγοντες είναι η ποιότητα της κίνησης, τα κινητικά πρότυπα που συναντώνται, η κινητικότητα και η σταθερότητα, αντίστοιχα. Επίσης εξετάζεται η αισθητικότητα, η αντίληψη, η εκμαθημένη μη χρήση, ο πόνος (αν υπάρχει) καθώς και οι αυτόνομες λειτουργίες.

 

PhAssess4

Το ιστορικό, η παρατήρηση και οι χειρισμοί αποτελούν τα θεμέλια για τη διαδικασία του κλινικού συλλογισμού, καθώς και η ειδική και γενική ικανότητα του θεραπευτή, και οι πληροφορίες από άλλους. Ο κλινικός συλλογισμός βασίζεται στις γενικές και ειδικές γνώσεις, καθώς και στην προσωπική και επαγγελματική εμπειρία του θεραπευτή. Είναι μια διαδικασία επίλυσης προβλημάτων εκ της οποίας ο θεραπευτής παράγει υποθέσεις που βασίζονται στη συλλογή πληροφοριών, την αιτιώδη σχέση και τι εκφράζει ο ασθενής σαν πρόβλημα. Αυτό οδηγεί στη διατύπωση του στόχου, την επιλογή της παρέμβασης και την επαναξιολόγηση της παρέμβασης.

Γενικά, στο χώρο της υγείας, υπάρχει μια αυξανόμενη τάση για τη χρήση επίσημων, επικυρωμένων και αξιόπιστων κλιμάκων μέτρησης για την καταγραφή των αλλαγών στην νευρολογική αποκατάσταση. Οι πλειονότητα αυτών των κλιμάκων μέτρησης αξιολογούν τις δραστηριότητες που εκτελούν τα άτομα (Berg Balance test, Timed up and go, six minute walking test, κτλ.) ενώ λιγότερες αξιολογούν τις βλάβες και πως αυτές επηρεάζουν τη λειτουργία του ατόμου (Trunk Impairment Scale (TIS), Rivermead Assessment of Somatosensory Perception, κτλ.). Η χρήση κλιμάκων μέτρησης είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στα πλαίσια της αξιολόγησης, αλλά δεν είναι αυτοσκοπός.

Η αξιολόγηση, η θεραπεία και η επαναξιολόγηση θα πρέπει να καταγράφονται γιατί αυτό εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς: για επικοινωνία μεταξύ των συναδέλφων και των διάφορων ειδικοτήτων των επαγγελματιών της υγείας (γιατρούς, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, κτλ.), για την ενημέρωση του ίδιου του ασθενή, και για την αξιολόγηση των ίδιων των θεραπευτών. Η καταγραφή θα πρέπει να περιλαμβάνει την αξιολόγηση, τον κλινικό συλλογισμό, τον καθορισμό των στόχων, τις κλίμακες μέτρησης, τη θεραπευτική παρέμβαση, την πρόοδο της θεραπείας και την επαναξιολόγηση.

Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι η αξιολόγηση και η θεραπεία είναι δυο έννοιες που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και αλληλεπιδρούν σε μια συνεχή διαδικασία. Δεν υπάρχουν σαφή όρια το που αρχίζει η μία και που τελειώνει η άλλη.

 

Μαντά Ευαγγελία
Φυσικοθεραπεύτρια PΤ, MT, Bobath (IBITA) instructor

http://www.bioanadrasis.com

 

Αναφορές:

  • Sue Raine, Linzi Meadows, Mary Lynch-Ellerington. Bobath Concept Theory and Clinical Practice in Neurological Rehabilitation, 1st edition, 2009
  • Kersten, P. (2004) Principles of physiotherapy assessment and outcome measures. In: Physical Management in Neurological Rehabilitation (ed. M. Stokes), pp. 29–46, Elsevier Mosby, London.

ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ ΤΟ



ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ